Het Symbool de octopus

Wat heeft een octopus met Hedera te maken? Waarom vinden we bij Hedera de octopus een bijzonder dier? Daarover kun je hieronder lezen.

WAT BETEKENT OCTO?
Octo betekent 8. Daarom is de octopus met 8 armen best wel logisch bij Hedera.
8 is een symbolisch betekenisgetal. Ze betekent rechtvaardigheid omdat ze in gelijke delen kan worden verdeeld: twee maal vier; twee maal twee; één maal één.
Bij praktijk Hedera horen rechtvaardigheid en spirituele zorg bij elkaar: 2 x 4; 2 x 2; 1 x 1 met 8 als bewegingsgetal om te leren rouwen.

WAT IS EEN OCTOPUS?
Een octopus is een kwetsbaar, veranderlijk, intelligent, uniek dier. Ze is eigenlijk geen vis, maar een weekdier dat leeft in het zoute water van de zeebodem. Door haar schoonheid en speciale kenmerken kan ze een voorbeeld voor mensen zijn. Daarom vinden we bij Hedera de octopus zo bijzonder.

De armen van de octopus
Alle 8 armen vertellen iets over het leven van mensen en wat handig is in een wereld van liefde en gemis en hoe dan verder …

KWETSBAAR

Eerste arm: Communicatief zijn Een octopus communiceert met behulp van een (week)-lichaam. Door het aannemen van allerlei kleuren, structuren en vormen wordt met behulp van een beweeglijk, zacht lijf zichtbaar wat ze wil zeggen. Deze open houding maakt kwetsbaar, omdat er in de communicatie nauwelijks iets verloren gaat. Zo lijkt de octopus op wat ze zegt en wat ze bedoeld.
Tweede arm: Beweeglijk zijn Ze bezit acht, heel buigzame, even lange armen, die zich onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen. Hiermee kan ze vrij snel over de zeebodem ”lopen”. Op deze manier kan ze de omgeving zorgvuldig aftasten en daardoor onbekende, nieuwe wegen ontdekken.

VERANDERLIJK

Derde arm: Vooruitgankelijk zijn Naast ”lopen” verplaatst ze zich in haar omgeving met behulp van een beweging, die op het straalmotorprincipe berust. De enorme kracht waarmee hierdoor water wordt uitgeperst, zorgt voor vooruitgang, waarmee nieuwe mogelijkheden ontstaan.
Vierde arm: Aangepast zijn Ze geeft met haar lichaam signalen af van verandering en aanpassing door in een fractie van een seconde van rood naar bruin, van wit naar geel te verkleuren. Ook kan haar huid allerlei structuren aannemen. Zo past ze zich aan nieuwe situaties aan en door zich bij gevaar achter een zelf gemaakte inktwolk te verstoppen, kan ze dit in een eigen tempo doen.

INTELLIGENT

Vijfde arm: Waarnemend zijn Een ingewikkeld verband tussen de scherpe ogen en hersenen stellen de octopus in staat om alles in de omgeving waar te nemen. Het vermogen te veranderen is van grote waarde voor het zeeleven omdat ze hierdoor kan reageren op nieuwe ontwikkelingen.
Zesde arm: Leergierig zijn  Grote hersenen, snelle reacties en een goed geheugen zijn kenmerkend. Doordat de zintuigen en het leervermogen van een octopus heel goed ontwikkeld is, kunnen kleuren, vormen en structuren worden onderscheiden. Zo kan ze bijvoorbeeld het verschil tussen twee figuren of voorwerpen aanvoelen en herkennen.

UNIEK

Zevende en Achtste arm: Individu zijn Omdat geen mens hetzelfde is kun je hierbij misschien wel iets van jezelf bedenken wat deze beide armen betekenen. Twee kenmerken die jou bijzonder maken …

En verder …
Het klopt wanneer je dit een ingewikkeld verhaal voor kinderen vindt. Het is wel handig om te onthouden dat we net als een octopus kunnen leren leven als een inktvis in het water in een wereld waarin het goed is om samen te wonen. Zeker wanneer grote en kleine mensen verder moeten met hun leven na de dood van een dierbaar persoon.

SPIRITUELE ZORG EN VERLANGEN NAAR HEELHEID

In één van haar boeken schrijft ze hierover: “De theologie heeft lang verzuimd de religie serieus te nemen, de religieuze behoefte uit te spreken en op te vangen. Juist de verlichte theologen, die kritisch tegenover hun kerk en hun traditie stonden, hebben verzuimd deze behoefte begrijpelijk te maken – wat betekent het met iets verbinden, wat degenen die begrijpen wil in zichzelf terug kan vinden. (…).
Zo gaven de theologen de antwoorden van de theologie, zonder dat ze naar de vragen van de religie geluisterd hadden. Deze vragen naar religie, het verlangen naar iets anders, deze wens anders te leven is nauwelijks uitgesproken of ook maar doordacht. Het is een onbepaald gevoel, dat mensen in dromen kan doen wegzakken en van hun werkelijkheid kan afleiden. (…).
In zoverre is het geen wonder dat vele mensen zich alleen nog buiten de kerk religieus kunnen uiten. Maar wat houdt deze religieuze behoefte eigenlijk in? Waar verlangen mensen naar? Het is het verlangen heel te zijn, de behoefte aan een onverbrokkeld leven. Het oude woord uit de religieuze taal “Heil” drukt precies dit heel-zijn, niet-verbrokkeld-zijn, ongekneusd-zijn uit. (…)
Kunnen vertrouwen, kunnen hopen, kunnen geloven  – al deze ervaringen zijn verbonden met een intensief gevoel van geluk en juist om dit geluk van het heel zijn gaat het in de religie”.

Het verlangen naar heelheid bleef dof en weinig uitgesproken.
Dorothee Sölle

Het leven is niet rechtvaardig. De verkeerde mensen worden ziek. De verkeerde mensen worden beroofd. De verkeerde mensen komen om bij oorlogen en ongelukken.

Harold S. Kushner
Rabbijn

Als ’t kwaad goede mensen treft

Spirituele zorg bij Hedera betekent

Leren communiceren over angst en hoop. Over zinvolle én zinloze levenservaringen.
Individueel of samen met anderen communicatief, symbolisch en / of creatief leren vorm geven aan

ervaringen van leven en dood
ervaringen van liefde en verbondenheid
ervaringen van gemis en radeloosheid
ervaringen van angst en hoop

Sinds 2003 leren mensen bij Hedera stapsgewijs betekenisvolle verbindingen te maken vanuit een algemeen levensbeschouwelijke invalshoek.

Dit wordt gedaan met behulp van allerlei bronnen van inspiratie. Aansluitend bij de hulpvraag en het eigen unieke levensverhaal van mensen.

Volkszanger André Hazes zou donderdag 30 juni 65 jaar zijn geworden. Om deze reden werd er afgelopen tijd nogal wat aandacht besteed aan het populaire lied “Geef mij nu je angst”.
Ik vraag me af hoeveel mensen weten dat dit lied een cover is van ”Gib’ mir deine Angst” van de Oostenrijkse zanger en componist Udo Jurgens. Ook vraag ik me af hoeveel mensen weten dat de uitvoering van Hazes als single in 1984 slechts drie weken in de Top 40 stond. Pas na zijn de dood in 2004 werd het een monster hit. 

Een mooie uitvoering vond ik op YouTube van een Live concert in 2003. Een hele menigte zingt de tekst vol overgave mee. 
In 2004 mag Guus Meeuwis het lied in 2004 op de begrafenis van Hazes zingen en brengt daarmee een volle Arena aan het huilen. 
Dit lied over angst en hoop roept blijkbaar iets op bij mensen. Waarom?

Met ”Geef mij nu je angst” als voorbeeld wil ik hieronder ingaan op beide emoties, omdat ik het bijzonder vind dat hoop juist dan kan ontstaan op momenten waarop angst, hopeloosheid of wanhoop ook de kop hadden kunnen opsteken.
 
Angst en hoop
Afgelopen jaren werd veel onderzoek gedaan naar de invloed van beide emoties op het handelen van mensen in onder meer de psychologie, psychiatrie en filosofie. Men is het er over eens dat een hoopvolle levenshouding kan helpen het leven positief te blijven waarderen ondanks angst en verlies.
De Weense neuroloog en psychiater Viktor Frankl, die vooral bekend werd als overlever van de holocaust, schreef al eerder over beide tegengestelde emoties. Hij benadrukte hoe je met angst en tegenslag kunt leren omgaan.
Over zijn tijd in de concentratiekampen schrijft hij:
Je kunt een mens alles ontnemen, behalve één ding, namelijk de keuzevrijheid een eigen houding aan te nemen tegenover leefomstandigheden.
Frankl schrijft dat ieder mens zélf voortdurend in het leven de keuze kan maken om de hoop levend te houden.
”Geef mij nu je angst, ik geef je er hoop voor te terug” door een ander, zoals in het lied van Hazes gezongen wordt, zou misschien wel handig zijn, maar kan niet echt. Mensen met wie we samenleven kunnen ons wel nabij zijn om te leren omgaan met onze angsten, maar we zullen uiteindelijk zélf de keuze moeten maken voor een hoopvolle levenshouding, ondanks negatieve leefomstandigheden.
 
Hoopvol leren leven
Een samenkomst als in de Arena is geen nieuwe uitvinding. Hoogstens is de massaliteit en technische uitvoering nieuw in onze tijd, zoals te zien is in het bovenstaande filmpje. In diverse religies en culturen werden door de eeuwen heen al liederen gezongen, verhalen gedeeld en rituelen uitgevoerd om emoties van angst en hoop te verbinden met gebeurtenissen uit de dagelijkse leefwereld van mensen, zoals de dood van een geliefde.
Wat recent wetenschappelijk onderzoek aantoont is dat zowel onze opvoeding, als mensen met wie we samen leven het leren omgaan met ingrijpende gebeurtenissen zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden.
Ik vind het een uitdagende gedachte dat hoopvol leren leven geleerd kan worden. Mensen kunnen van elkaar leren om creatieve bronnen in zichzelf te ontdekken en aan te boren, waardoor hoopvolle toekomstdromen de vrije loop kunnen nemen.
Dat dit als tegengif kan werken tegen verstikkende angst weet ik uit eigen ervaring.
 
Samen delen
Hoeveel tijd, ruimte en geld willen we als samenleving beschikbaar stellen om hoopvol leven te leren? Om te leren ervaren dat hoop mensen in staat stelt het leven positief te blijven waarderen ondanks angst en verlies? Om onze lieve doden en onszelf te leren beleven als deel van een groter geheel?
De Duitse theologie Dorothee Sölle schrijft in 1975:
Zo kan ook de poging van alle religies begrepen worden om de doden te betrekken bij de ene geliefde werkelijkheid.
Kan onze liefde voor een gestorvene met de dood uit zijn?
Misschien is het samen delen van hoopvolle liederen en verhalen in een angstige wereld vandaag de dag wel uiterst actueel en zinvol. En dan maakt het volgens mij niet uit of ervaringen van angst en hoop bijvoorbeeld thuis, op een begrafenis, tijdens een Live concert, een religieuze bijeenkomst, in een zorginstelling of in het onderwijs als spirituele zorg tussen mensen wordt gedeeld.

Rouwen is een stuk leven, vurig leven. Niet kinderachtig, maar grootst.
Al een paar jaar lees ik regelmatig het citaat Rouw is de achterkant van de liefde op websites.
Rouw is de achterkant van de liefde is de titel van een artikel dat in 1984 in het opinieweekblad Hervormd Nederland verscheen en werd geschreven door Willem van der Zee. 
Van de week kwam ik het citaat opnieuw tegen en vroeg me af in hoeverre mensen bekend zijn met de bijbels geïnspireerde context hiervan. Hierover gaat het in deze blog.
Net als door de theologe Dorothee Sölle, waarover ik in mijn vorige blog schreef, leerde ik ook door de boeken van Van der Zee en dit artikel anders na te denken over religie.
In twee krantenartikelen, naar aanleiding van zijn overlijden, wordt kort samengevat wie hij was en waar hij voor stond.
Zo stond in de Volkskrant van 28 januari 1995 het volgende geschreven:
Ds. W.R. Van der Zee, algemeen-secretaris van de Raad van Kerken, is vrijdag op 64-jarige  leeftijd in zijn woonplaats Amsterdam overleden aan de gevolgen van een hersenbloeding….
 
In de negen jaar dat hij de functie vervulde, werd Van der Zee steeds meer de stem van de kerken in solidariteit met mensen aan de onderkant van de samenleving. Hij was een van de drijvende krachten achter de werkgroep De arme kant van Nederland, die de raad met het bedrijfspastoraat DISK opzette. Ook heeft hij in Nederland het conciliair proces voor gerechtigheid, vrede en het behoud van de schepping van de grond gekregen.
In Trouw stond diezelfde dag verder nog:
In oecumenisch opzicht had Van der Zee meer affiniteit met de r.-k. kerk, ook lid van de Raad van kerken, dan met de orthodox-protestantse kerken, die geen lid waren. (…). De culturele kloof was diep: Van der Zee zette zich met persoonlijke betrokkenheid in voor de positie van homoseksuelen in de kerk en dat maakte de kloof met orthodox-protestants Nederland alleen maar groter.
 
In het artikel Rouw is de achterkant van de liefde schrijft Van der Zee onder meer over het belang van luisteren, luisteren en nog eens luisteren als zorg voor rouwenden. Hij legt deze noodzaak uit aan de hand van het Bijbelboek Job en noemt dit een anti-psalm van een mens die alles kwijt is: zijn kinderen, zijn bezit, zijn gezondheid, zijn waardigheid:
In de bijbel wordt Job zijn rouwklacht niet kwalijk genomen. (…) Sterker gezegd: rouwen is onontkoombaar, noodzakelijk zelfs. Rouw is de achterkant van de liefde. Het is de hoge prijs die je betaald voor het geluk van iemand te kunnen houden. Wie niets of niemand liefheeft kan niet rouwen.  En wie het vreselijke van de rouw niet wil, moet ervoor zorgen, dat hij aan niets of niemand zijn hart verliest. 
 
Van der Zee laat met zijn interpretatie van het verhaal van Job een oud probleem zien dat o zo herkenbaar is voor mensen die rouwen:
Het is voor veel mensen met verdriet een extra-verdrietige ervaring dat hun medemensen zo vaak precies de verkeerde dingen zeggen of met een boog om je heen lopen.
 
Hij sluit het artikel af met een citaat van Anne Philippe:
Ik weet dat het leven mij nog hevig boeit. Ik wil het aan kunnen, niet me bevrijden van jou ….  
 
Van der Zee schrijft voor mij op een toegankelijke en herkenbare wijze over zowel de breedte als de diepte van rouwen als
(…) een lange donkere tunnel, die echter ook een uitgang heeft.
 
Al in 1984 benadrukte hij in dit artikel het belang van een zorgzame leefomgeving en voldoende tijd en ruimte voor rouwenden om op een eigen manier en in een eigen tempo te mogen rouwen. Daarmee verwoordt dit artikel al vanaf 2003 de doelstelling van mijn praktijk in Zwolle: tijd en ruimte en zorg voor het individuele levensverhaal van mensen.
 
 
 

Ik heb me afgelopen weken afgevraagd wat nu het verschil is tussen het kijken naar De Passion of bijvoorbeeld een programma als Boer zoekt vrouw of Heel Holland bakt. Voor mij zijn Boer zoekt vrouw en Heel Holland bakt gezellige programma’s over gewone mensen. Herkenbaar, luchtig en voor mij niks mis mee. Bij de aankondiging van De Passion afgelopen weken op de televisie voelde ik me ook dit jaar weer ongemakkelijk nu er opnieuw allerlei artiesten

 
Ik stel mezelf voor als een soort van blokjeslegger. Iemand die uit een blokkendoos een blokje haalt en deze vervolgens tegen andere blokjes aanlegt waardoor er al doende een ontwerp zichtbaar wordt dat ik ook elk moment weer kan veranderen.
Elk blokje stel ik me voor als een zingevende bron die het leven de moeite waard maakt zoals een wandeling maken, gaan sporten, in de tuin werken, op vakantie gaan, een tekst lezen, muziek luisteren, kunst kijken, tijd inruimen voor een meditatief moment enzoverder. Kortom bij elk blokje stel ik me een zingevende bron voor waardoor ik kan ervaren dat het leven groter en wijder is dan ikzelf kan denken.
Door onderzoek weet ik dat de invloed van zingevende bronnen in de eerste jaren sterk wordt beïnvloed door omstandigheden zoals het gezin en de cultuur waarin mensen geboren en opgevoed worden. En ook dat het van betekenis is of mensen opgroeien in een zorgende open of gesloten leefomgeving.
De blokjes die ik oppak en vervolgens aanleg wil ik vergelijken met het schrijven van een levensverhaal. Soms is het door een ingrijpende gebeurtenis of door het ouder worden noodzakelijk om een ontwerp drastisch te veranderen en jezelf vragen te leren stellen zoals bijvoorbeeld Wie ben ik eigenlijk? Welk beeld vorm ik mij van de toekomst?
Een voorbeeld van hoe je dit kunt leren kwam ik jaren geleden tegen in het boek Het verstoorde leven van Etty Hillesum:
De enige zekerheid hoe je moet leven en wat je moet doen, kan toch alleen maar opstijgen uit die bronnen die daar bij jezelf in de diepte borrelen.
Door haar boek leerde ik dat zingevende bronnen en ervaringen, met een werkelijkheid die groter is dan mijn natuurlijke leefwereld, kunnen helpen zicht te krijgen op het leven als een voortdurend transcenderend proces van vallen en opstaan en dat pasklare ontwerpen niet werken om te worden wie wij zijn.

 
Vanaf deze plaats wil ik kennis gaan delen uit mijn boekenkast. Ik zal schrijven hoe boekenwijsheid door de jaren heen heeft bijgedragen aan mijn eigen spirituele vormingsproces.
Door mijn werk als Geestelijk Verzorger ervaar ik dagelijks hoe het op zoek gaan naar kennis en het delen van ervaringen mensen op weg helpt zinvol betekenis te leren geven aan ingrijpende gebeurtenissen in het leven en de wereld om ons heen.